Właściwość ogólna – co to jest?
Zgodnie z maksymą „Actor sequitur forum rei” (łac. Powód idzie za pozwanym) co do zasady sądem właściwym dla rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu pozwany ma miejsce mieszkania. W praktyce oznacza to, że jeśli zamierzamy kogoś pozwać, musimy liczyć się z konsekwencją w postaci konieczności wytoczenia powództwa w miejscu zamieszkania tej osoby, nie zaś zgodnie z naszym miejscem zamieszkania. Od tej zasady są jednak liczne wyjątki, które szczegółowo opisuje kodeks postępowania cywilnego. Zapraszamy również do naszych pozostałych wpisów z zakresu prawa cywilnego m. in. RÓWNOŚĆ STRON W POSTĘPOWANIU CYWILNYM oraz PROKURATOR W POSTĘPOWANIU CYWILNYM
Właściwość subsydiarna – czyli co zrobić, gdy pozwany nie mieszka w PL?
Ponadto istnieje też tzw. właściwość subsydiarna, charakteryzująca się sytuacją, w której pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce. Wówczas właściwość miejscową sądu w sprawie cywilnej oznacza się̨ według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce, według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce (art. 28 KPC). Te kryteria mają jednak zastosowanie wyłącznie do osób fizycznych.
Inaczej kształtuje się sytuacja, jeśli po stronie pozywanej nie znajduje się osoba fizyczna a Skarb Państwa, osoba prawna lub inny podmiot mający zdolność sądową. Wówczas kierujemy się sądem właściwym okręgowo dla ich siedziby.
Przykładowe wyjątki od właściwości ogólnej
Właściwość szczególna
Właściwość szczególna dzielona jest na właściwość przemienną i wyłączną. Jak same nazwy wskazują – w przypadku właściwości przemiennej właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy jest więcej niż jeden sąd, natomiast właściwość wyłączna polega na możliwości skierowania sprawy wyłącznie przed konkretny sąd.
Przykład 1: Powództwo o roszczenie alimentacyjneoraz o ustalenie pochodzenia dziecka i związane z tym roszczenia zgodnie z art. 32 KPC można wytoczyć według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej.
Przykład 2: Powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego zgodnie z art. 35 KPC można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu doszło do zdarzenia wywołującego szkodę.
Przykład 3: Jak stanowi art. 37 KPC powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości można wytoczyć przed sąd miejsca położenia nieruchomości.
W każdym z powyższych przypadków mamy do czynienia z właściwością przemienną. Użyte sformułowanie „może” sugeruje wybór – możemy skorzystać z tej opcji lub po prostu zastosować się do właściwości ogólnej.
Przeczytaj również: Ustalenie ojcostwa – co warto wiedzieć?
Właściwość wyłączna – w których sprawach np. spadkowych nie mamy możliwości wyboru sądu?
Podstawą dla właściwości wyłącznej są przepisy o charakterze imperatywnym (nie ma od nich odstępstwa) i tak np. w myśl art. 39 KPC: powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Zapoznaj się z ofertą kancelarii: sprawy spadkowe Gdańsk