Co do zasady to małżonkowie mogą decydować o tym, jaki ustój majątkowy będzie ich łączył. Do wyboru mają kilka opcji, które wyszczególnione zostały w tym wpisie: Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych. Wyjątkiem od tej ogólnej zasady jest jednak przymusowa rozdzielność majątkowa, która powstaje automatycznie.
Z tego wpisu dowiesz się:
- Na czym w praktyce polega rozdzielność majątkowa?
- Kiedy pomiędzy małżonkami powstaje ustój przymusowej rozdzielności majątkowej?
- Jakie konsekwencje niesie to za sobą?
- W jaki sposób może powstać pomiędzy małżonkami przymusowa rozdzielność majątkowa?
Zapraszam do lektury.
Na czym polega rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa może powstać zasadniczo w dwóch trybach:
- umownym – poprzez zawarcie przez małżonków tzw. intercyzy, w formie aktu notarialnego, wówczas mamy do czynienia z ustrojem umownej rozdzielności majątkowej;
- automatycznym – w wyniku wystąpienia okoliczności, z którymi ustawa łączy powstanie przymusowego ustroju majątkowego. Wówczas ustrój ten obowiązuje małżonków bezwzględnie, niezależnie od ich woli.
Bez względu na to, w jakim trybie doszło do ustanowienia pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, jego skutkiem jest zniknięcie lub niepowstanie majątku wspólnego małżonków. Wówczas każdy z małżonków posiada swój własny, osobisty majątek, którym zarządza w sposób samodzielny. Każdy z małżonków jest również właścicielem praw i przedmiotów majątkowych nabytych zarówno przed, jak i po ślubie. Ponadto małżonkowie nie odpowiadają za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka.
Przeczytaj również: Umowna rozdzielność majątkowa małżonków
Przymusowa rozdzielność majątkowa – jak powstaje?
- Na mocy orzeczenia sądu – ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie współmałżonka po złożeniu pozwu do sądu w trakcie trwania małżeństwa , jeżeli przemawiają za tym ważne powody. O orzeczenie rozdzielności majątkowej może wnieść także wierzyciel jednego z małżonków. Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Aczkolwiek nie wcześniej niż data zawarcia związku małżeńskiego. Można tego żądać w czasie trwania małżeństwa, gdy np. przez pewien czas małżonkowie żyli w rozłączeniu tzw. separacji faktycznej.
- Z mocy ustawy – w razie zajścia okoliczności, z którymi łączy ona powstanie przymusowego ustroju majątkowego.
Kiedy może mieć to miejsce? Przykłady z praktyki
Przymusowa rozdzielność majątkowa na mocy orzeczenia sądu powstanie, gdy:
- dalsze funkcjonowanie w ustroju wspólności majątkowej jest niewskazane – na przykład, gdy nieporozumienia między małżonkami uniemożliwiają lub znacznie utrudniają zarząd majątkiem wspólnym. Przykładem praktycznym takiego stanu jest sytuacja, w której jeden z małżonków trwoni majątek wspólny lub dokonuje czynności prowadzących do jego uszczerbku. Kolejną przesłanką ustanowienia rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami może być również sytuacja, w której jeden z małżonków zaginął;
- zażąda tego wierzyciel jednego z małżonków, w którego interesie jest ustanowienie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej.
Natomiast małżonkowie zostaną objęci przymusowym ustrojem rozdzielności majątkowej z mocy ustawy (czyli automatycznie), gdy:
- jeden z małżonków zostanie ubezwłasnowolniony,
- ogłoszono upadłość konsumencką jednego z nich,
- wobec małżonków orzeczono separację.
Może Cię też zainteresować: Intercyza w trakcie małżeństwa
Jeśli potrzebujesz szerszego wyjaśnienia powyższych kwestii, skontaktuj się z kancelarią prawną w Gdyni i Gdańsku.
Konsekwencje ustroju przymusowej rozdzielności majątkowej
- Zastępuje istniejący wcześniej ustrój małżeński.
- Wraz z jego ustanowieniem przestaje istnieć wspólność majątkowa łącząca małżonków i ich majątek wspólny, a wszystkie przedmioty i prawa, w jakich posiadanie wejdą, zaliczane są na poczet majątków osobistych.
- Każdy z małżonków zarządza swoim własnym majątkiem osobistym.
- Małżonkowie nie odpowiadają za swoje zobowiązania.
- Ustrój ten nie może być zmieniony w drodze umowy majątkowej małżeńskiej.
- W przypadku gdy rozdzielność majątkową ustanowiono z mocy prawa, trwa tak długo, jak długo istnieje przyczyna jego powstania (np. separacja, postępowanie upadłościowe).
Co ważne, po wprowadzeniu rozdzielności majątkowej, można dokonać podziału majątku wspólnego małżonków. Warto w tym przedmiocie zasięgnąć porady adwokata w naszej kancelarii, w celu dokładnego omówienia tej kwestii. Sprawy o podział majątku wspólnego są z reguły dość skomplikowane, dlatego pomoc adwokata może być na wagę złota.
Jak ustanowić przymusową rozdzielność majątkową?
Każdy z małżonków ma prawo wnieść pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Sądem właściwym do rozstrzygania tego typu spraw jest wydział cywilny sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego małżonka.
Najistotniejszą częścią pozwu jest jego uzasadnienie. Należy w nim powołać się na odpowiednie przesłanki, które przemawiają za ustanowieniem pomiędzy małżonkami ustroju przymusowej rozdzielności majątkowej oraz udokumentować je w odpowiedni sposób. Przydatnymi dowodami w sprawie mogą okazać się na przykład faktury czy wyciągi z konta bankowego, z których wynika, że jeden z małżonków trwoni wspólny majątek.
Przymusowa rozdzielność majątkowa małżonków – kiedy powstaje? Podsumowanie
Przymusowy ustrój majątkowy w każdym przypadku oznacza dla małżonków pełną rozdzielność majątkową. Powstaje automatycznie, z mocy prawa lub na podstawie orzeczenia sądu, w razie określonych w ustawie okoliczności. Na przykład w momencie ustanowienia pomiędzy małżonkami separacji lub ogłoszenia upadłości jednego z nich. Na zakończenie warto również dodać, że jest to jedyny ustrój majątkowy, który powstaje pomiędzy małżonkami bez ich zgody. W przeciwieństwie na przykład do rozdzielności majątkowej na mocy umowy.
Sprawami z zakresu prawa rodzinnego, takimi jak rozdzielność majątkowa zajmuje się adwokat rodzinny Gdańsk w naszej Kancelarii.