Prokurator w postępowaniu cywilnym
Kiedy słyszymy „prokurator” od razu mamy przed oczami sprawę karną z zakutym w kajdanki podejrzanym. W rzeczywistości jednak Prokurator stoi na straży praworządności, co nie byłoby niemożliwe, gdyby mógł uczestniczyć wyłącznie w postępowaniach z zakresu prawa karnego. Dlatego też przepisy prawa przewidują, że prokurator w postępowaniu cywilnym może również występować, w tym również w sprawach rodzinnych.
Przesłanką uczestnictwa prokuratora w postępowaniu cywilnym bądź jego wszczęcia jest ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego.
W taką możliwość wyposaża go art. 7 k.p.c., a o wystąpieniu ww. okoliczności decyduje sam Prokurator. Decyzja ta nie podlega kontroli sądu.
W sprawach o ubezwłasnowolnienie udział prokuratora jest obligatoryjny.
Prokurator może wytaczać powództwa we wszystkich sprawach majątkowych oraz większości niemajątkowych. Sprawy niemajątkowe z zakresu prawa rodzinnego Prokurator może wszczynać wyłącznie w wypadkach wskazanych w ustawie.
W sytuacji, gdy Prokurator w postępowaniu cywilnym nie wskazał osoby w imieniu, której wytacza powództwo jest ono skierowane przeciwko wszystkim stronom procesu.
Prokurator może wstąpić do sprawy w każdym jej stadium (wówczas nie jest związany z żadną ze stron). Może również składać wnioski.
Występującemu w sprawie Prokuratorowi doręcza się pisma procesowe, orzeczenia (które może zaskarżać) i zawiadamia się go o terminach rozpraw.
Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym
Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego jest wskazany zwłaszcza w sprawach:
1) o unieważnienie oraz o ustalenie istnienia albo nieistnienia małżeństwa; (wówczas Prokurator pozywa oboje małżonków, a jeśli sprawę wytoczyła inna osoba – Sąd z urzędu zawiadamia o tym Prokuratora)
2) o zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa oraz o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa (Sąd doręcza Prokuratorowi odpis pozwu, zawiadamia go również o terminach rozpraw)
3) o przysposobienie przez cudzoziemców lub obywateli polskich mających miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu za granicą
4) o rozwiązanie przysposobienia
5) o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką
6) o pozbawienie władzy rodzicielskiej
7) o orzeczenie zakazu utrzymywania kontaktów z dzieckiem
8) o przysposobienie dziecka niezgłoszonego do ośrodka adopcyjnego
W sprawach o ustalenie ojcostwa prokurator wskazuje dziecko, na którego rzecz wytacza powództwo oraz pozywa domniemanego ojca dziecka.
Rodzina jako najmniejsza jednostka społeczna, będąca jednocześnie fundamentem dla całego społeczeństwa powinna być szczególnie chroniona. Dlatego udział Prokuratora w postępowaniu cywilnym, w szczególności z zakresu prawa rodzinnego jest szczególnie ważny. Stąd niekiedy Sąd musi zawiadamiać Prokuratora z urzędu o toczącym się powstępowaniu.
Przeczytaj również: Ustalenie ojcostwa – co warto wiedzieć?
Również w postępowaniu przed sądami administracyjnymi prokurator może zaskarżyć do sądu niezgodne z prawem decyzje administracyjne, a także wziąć udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji.