CHARAKTER PRAWNY OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO

Charakter prawny obowiązku alimentacyjnego

W poniższym wpisie przedstawiamy najważniejsze kwestie obowiązku alimentacyjnego i jego charakteru prawnego. Zapraszamy również do zapoznania się z pozostałymi wpisami  dotyczącymi alimentów m. in.: ALIMENTY – JAKIE ŚWIADCZENIA NIE MAJĄ NA NIE WPŁYWU? oraz Alimenty od dziadków – jak uzyskać i kiedy?

Alimenty – regularne, obligatoryjne świadczenia na rzecz osób fizycznych, do których zobowiązywane są inne osoby fizyczne.

Obowiązek alimentacyjny może wynikać z:

• pokrewieństwa

• powinowactwa

• małżeństwa (więcej na ten temat w naszym wpisie: ALIMENTY NA RZECZ MAŁŻONKA – KIEDY PRZYSŁUGUJĄ?

Wierzyciel – osoba, która może żądać spełnienia świadczenia od innej osoby (dłużnika), z którą łączy ją stosunek zobowiązaniowy. Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia wierzyciela wprost, definiuje jedynie kwestie zobowiązania (czyli stosunku zobowiązaniowego); zgodnie z przepisem art. 353 kc – zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

Dłużnik – osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia na rzecz innej osoby (wierzyciela) na podstawie łączącego je stosunku zobowiązaniowego.

Krewnymi w linii prostej  – są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. 

Krewnymi w linii bocznej – są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej. Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo. Więcej o pokrewieństwie w naszym wpisie: Pokrewieństwo – co to jest i jakie wywiera skutki prawne

Dlatego też stosunek alimentacyjny jest stosunkiem rodzinno-prawnym, a wynikający z niego obowiązek alimentacyjny jest oparty na tzw. modelu zobowiązaniowym. Często strony tego stosunku są odpowiednio nazywane uprawnionym i zobowiązanym lub także wierzycielem i dłużnikiem. Ale ,,przedmiot świadczenia” to zaspokojenie potrzeb, a nie zapłata.

Sąd Najwyższy w swoich uchwałach stwierdził, że ,,konkretny obowiązek alimentacyjny powstaje w razie spełnienia ustawowych przesłanek. W ramach tego stosunku zobowiązaniowego między określonymi indywidualnie osobami, uprawnionemu przysługuje roszczenie o alimenty (wierzytelność), a zobowiązany – dłużnik ma obowiązek spełnić odpowiednie mu świadczenie alimentacyjne (dług).

Dlatego też obowiązek alimentacyjny będzie polegał na zaspokojeniu potrzeb osoby, która sama utrzymać się nie może, a więc na różnorakich świadczeniach. Obejmuje ona dostarczanie środków utrzymania, a w razie potrzeby także środków wychowania.

Sąd Najwyższy wskazał również, że prawa i obowiązki alimentacyjne mają charakter ściśle osobisty. Poza tym wierzytelności alimentacyjne nie mogą być umorzone przez potrącenie, nie mogą być przedmiotem egzekucji i zastawu. Niedopuszczalne jest również zrzeczenie się prawa do alimentów.

W art. 128 k.r.o. ustawodawca wymienił także osoby na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Takimi osobami są krewni w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny może zgodnie z art. 144 k.r.o. obciążać powinowatych.

Art. 128 k.r.o. określa również przedmiot świadczenia alimentacyjnego – czyli środki utrzymania, a także środki wychowania osoby uprawnionej. Chodzi tutaj oczywiście nie tyle o świadczenie pieniężne, ale również o osobiste starania o utrzymanie lub wychowanie dziecka.

Świadczenie alimentacyjne ma zatem na celu utrzymanie się uprawnionego, a Sąd Najwyższy wskazał, że ,,alimenty przeznaczone są na potrzeby bieżące, a w wyjątkowych sytuacjach mogą zostać przyznane za okres wcześniejszy – a przy ustalaniu ich wysokości nie należy brać pod uwagę zmiany okoliczności w przyszłości.”

Zatem powstanie obowiązku alimentacyjnego – wynika ze stosunku pokrewieństwa.

Natomiast obowiązek alimentacyjny wobec dziecka – powstaje zarówno, gdy dziecko urodziło się w małżeństwie, czy też nie i dlatego rodzice mają obowiązek utrzymania dziecka.

Jeśli potrzebujesz pomocy przy sprawie alimentacyjnej, zapoznaj się z naszą ofertą: prawnik alimenty Gdańsk